به هرگونه خونی که از مقعد خارج شود، خونریزی مقعدی یا anal bleeding میگویند. اگر مقداری خون روشن یا سیاه روی دستمال، در مدفوع یا توالت مشاهده کردید، احتمالا دچار خونریزی رکتوم شدهاید. این عارضه ممکن است با علائم دیگری مثل تورم، درد و سوزش مقعد همراه باشد. خونریزی میتواند از مقعد یا سایر نقاط سیستم گوارش شما از جمله معده و روده کوچک شروع شود. با این حال باز هم خونریزی مقعدی شناخته میشود، زیرا خون از طریق رکتوم از بدن شما خارج میشود.
بنابراین میتوان به آن خونريزی دستگاه گوارش يا GI هم گفت. دستگاه گوارش از مری تا روده بزرگ را شامل میشود و آسیب در هر یک از اجزای آن میتواند منجر به خونریزی شود. خونريزی مقعد یا GI میتواند انواع و دلایل زیادی داشته باشد كه در ادامه به آنها میپردازيم:
انواع و علائم خونریزی مقعدی
این عارضه میتواند بر اساس شدت، رنگ و دفعات متفاوت باشد و با علائم زیر بروز پیدا کند:
- وجود خون در مدفوع یا اسهال خونی
- خونابه قرمز روشن در کاسه توالت
- مقدار کم خون روی دستمال توالت
- مدفوع تیره و بدبو
علت خون آمدن از مقعد چیست؟
علت خونریزی مقعدی همراه با درد یا بدون درد متفاوت است که در ادامه شایعترین آنها را بررسی میکنیم:
یبوست
ممکن است برای دفع نیاز به زور زدن داشته باشید و گاهی اوقات مدفوع بیرون آمده بسیار سفت یا بسیار بزرگ باشد. متأسفانه یبوست با ایجاد فشار و کشش میتواند باعث آسیب به دیواره مقعد و منجر به خونریزی شود.
بواسير یا هموروئید
بواسير یا هموروئید ورمی است كه در رگهای ناحيه مقعد و ركتوم تحتانی ايجاد میشود. شبكهای از رگهای خونی در مجرای داخلی مقعد و ركتوم تحتانی وجود دارد كه بعضی مواقع پهنتر میشوند و خون بيش از حد معمول در آنها جريان میيابد.
اين رگهای ورم كردن و خون خورده با بافت روی خود تشكيل يک يا چند ورم بنام بواسير میکنند. بواسير كاملا عمومی است و اشخاص زيادی در طول عمر خود به آن دچار میشوند.
بواسيرهاي كوچک معمولا بدون درد هستند. معمولترين نشانه بواسير خونريزی مقعدی پس بعد از مدفوع است. بواسيرهای بزرگتر منجر به ترشح مخاط، قدری درد، خارش و سوزش مقعد میشود. برای مشاهده روشهای درمان بواسیر یا هموروئید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
خونریزی مقعدی دردناک با شقاق مقعد
شقاق شكاف كوچكی در پوست مقعد است. هرچند اين شكاف معمولا بسيار كوچك و در حد يک سانتيمتر است، ولی میتواند بسيار دردناک و حساس باشد. شقاق غالبا با كمی خونريزی مقعدی همراه است كه پس از عبور مدفوع ديده ميشود. خون رنگ شفاف دارد و در توالت قابل مشاهده است ولي زود بند میآيد.
مطلب مرتبط: درمان شقاق با لیزر
ديورتيكول عامل خونریزی مقعدی بدون درد
ديورتيكول كيسه كوچک با تنگه ای باريک است كه از ديواره روده بيرون ميزند و ميتواند در هر بخش از روده شكل گيرد ولی معمولا در روده بزرگ تشكيل ميشود. طی مدت زمان چندين ديورتيكول تشكيل و هر از گاهی خون ريزي ميكنند كه آن هم از طريق مقعد بيرون میآيد.
خون ريزی معمولا ناگهاني و بدون درد است. علت خون آمدن از مقعد تركيدگي رگ هاي خون روي ديواره ي ديورتيكول است لذا خون از دست رفته ميتواند زياد باشد. ديورتيكول درضمن باعث دل درد و تغيير حالت مدفوع شود.
بيماری كرون و کولیت
بيماري كرون التهاب روده است و گاه بگاه التهاب عود ميكند. علائم متغير است و بستگي دارد به محل و شدت التهاب. نشانه هاي معمول شامل اسهال خوني ، درد شكم و احساس ناخوشي دائمي است.
كوليت بيماری است كه ركتوم و روده ملتهب ميشوند. نشانه ي عادي آن زمانيكه بيماري عود كند اسهال خوني است. دليل خونريزي مقعد زخم روي بخشي از ديواره ي ملتهب روده است.
پوليپ
پوليپ توده كوچكی است كه بعضی مواقع داخل جداره روده يا ركتوم ايجاد میشود. پوليپ غالبا در سنين بالا رخ ميدهد و سرطان زا نيست و معمولا مشكل خاصی ايجاد نمیكند. البته بعضی مواقع پوليپ خونريزی كرده و ميتواند به سرطان تبديل شود.
سرطان
سرطان روده و ركتوم در افراد مسن معمول است ولي براي جوانان هم رخ ميدهد و خونريزي مقعد يكي از نشانه هاي آن است. خونريزي معمولا قابل ديد نيست و قبل از شروع خون ريزي نشانه هاي ديگر مشهودند مانند از دست دادن وزن ، خستگي ناشي از كم وزني ، اسهال يا يبوست. سرطان در بخش هاي بالاتر از روده هم ميتوانند باعث خونريزي شوند ولي غيرمعمول است.
آنژيوديسپالزی
آنژيوديسپالزي بيماري است كه طي آن چندين رگ خوني بزرگ شده درون جداره ي داخلي روده ايجاد ميشود. آنژيوديسپالزي معمولا در بخش صعودي روده ولي ميتواند در هر بخش از روده نيز شكل گيرد. دليل آنژيوديسپالزي هنوز نامعلوم است ولي غالبا در سنين بالا پيش مي آيد. خونريزي مقعد در آنژيوديسپالزي بدون درد و سريع است و حالت خون از رنگ شفاف تا تيره مخلوط با مدفوع تا مدفوع كاملا سياه (melaena) میباشد.
اختلالات روده
اختلالات متفاوتي در روده يا ديواره آن كه منجر به خونريزي مقعد ميشود در سنين پايين پيش میآيد مثلا:
- ولولوس – پيچ خوردگی روده
- درهم رفتگي روده – چسبيدگي يك بخش از روده به بخش ديگر و ايجاد انسداد
- ديورتيكول مكل – ورم يا كيسه ي اضافه در روده كوچك مادرزادي
- بيماري هيرشپرونگ – بيماري كه طي آن بخش پاييني روده بدرستي عمل نميكند. عضله هاي ديواره ي روده قادر به فشردن مدفوع نيستند.
- رگ هاي خوني غيرعادي
زخم معده و اثنی عشر
زخم های گوارشی زخمهایی در پوشش معده یا قسمت بالایی روده کوچک هستند. آنها معمولاً در اثر نامتعادل بودن مایعات گوارشی ایجاد میشوند که اغلب ناشی از استفاده مکرر از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن است.
زخم ها همچنین میتوانند توسط هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) ایجاد شوند که یک باکتری رایج معده است. خونریزی مقعد ناشی از زخم گوارش به رنگ تیره یا ملنا مشاهده میشود و باید آن را جدی گرفت.
راههای تشخیص علت خون آمدن از مقعد
اگر خونریزی بیشتر از چندروز طول کشید یا دائما عود کرد، برای تشخیص علت باید به دکتر مراجعه کنید. پزشک پس از گرفتن شرح حال و سوابق پزشکی برای تشخیص علت دقیق موارد زیر را بررسی میکند:
بررسی شدت خونريزی
خونريزی مقعد میتواند از ملايم تا شديد (با خطر جانی) فرق كند. گاهی خونريزی در دستگاه گوارش آنقدر كم است كه قابل مشاهده نيست و مقدار آن به اندازهای نيست كه رنگ مدفوع را تغيير دهد و فقط آزمايش مدفوع قادر به شناسايی آن است كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت:
سوالاتی که دکتر از شما میپرسد:
- آيا درد داريد؟
- اگر درد داريد كجا و چه نوع است؟
- آيا در ناحيه تحتانی خارش داريد؟
- هرگونه تغيير در مزاج مثل اسهال يا يبوست
- كم شدن وزن
- سابقه بيماری گوارشی در خانواده
سپس آزمايش انجام میشود و شامل تست مقعد و ركتوم با وارد كردن انگشت درون مقعد است. در بعضی از مواقع از ابزاری به نام پروتوسكوپ برای بررسی دقیق مجرای مقعد و رکتوم و شناسايی مواردی از قبيل هموروئید داخلی یا پولیپ استفاده میشود.
البته گاهی آزمايشات بيشتری برای روشن شدن دليل اصلی لازم است چون انگشت يا پروتوسكوپ فقط تا حدی میتوانند درون مجرا ورود كنند. اگر طی اين كار خونريزی مشاهده نشود، پس منشا آن در محلی بالاتر قرار دارد.
خونريزی از كجا میآيد؟
منشا خونريزی میتواند از هر بخش از دستگاه گوارش باشد، ولی بطور كل بايد گفت:
خونريزی از مقعد يا بخش آخر ركتوم: خون تازه و شفاف است و با مدفوع تركيب نشده و با خارج شدن مدفوع مشاهده و يا مدفوع را بصورت رگه رگه پوشانده است. اين مورد مثلا از زخم مقعد (شقاق) يا از بواسير ايجاد شده است که در صفحه مربوط به هر بیماری، علائم،دلایل و روشهای درمان هر یک بطور کامل توضیح داده شده است.
خونريزی از روده: خون با مدفوع تركيب و رنگ تيره دارد. خونريزی میتواند بخاطر كوليت، بيماری ديورتيكولیت يا پولیپ روده باشد. البته بعضی مواقع اگر خونریزی ناگهانی باشد، باز رنگ آن شفاف و با مدفوع تركيب نشده است.
خونريزی از معده يا روده كوچک: خون برای خروج بايد مسير طولانی سير كند كه در نتيجه رنگ آن تغيير يافته، تيره شده و با مدفوع تركيب میشود. در اينصورت مدفوع تيره و اصطلاحاً به آن melaena گفته میشود. اين مورد بخاطر خونريزی معده يا زخم اثنی عشر است.
توجه: melaena يک وضعيت اورژانسی محسوب شده و نشانه خونريزی شديد در معده يا اثنی عشر است و میبايست سريعا با پزشک معالج در ميان گذاشته شود.
چه آزمايشاتی توصيه میشود؟
با توجه به علت خونريزی معمولا آزمايشات زير توصيه میشود:
1- كولونوسكوپی
كولونوسكوپ يک دوربين كوچک در انتهای یک لوله نازک و انعطاف پذیر است و به داخل روده بزرگ و يا كوچک هدايت میشود. اين ابزار به تصاویر داخل روده را در یک مانیتور و بطور واضح نمایش میدهد. كولونوسكوپ دريچه و مجرايی دارد تا ابزار ديگر از داخل آن عبور کند و در صورت نیاز نمونه برداری از جداره روده انجام شود.
مرتبط: کولونوسوکوپی چیست؟
2- سيگموييدوسكوپی
سيگموييد بخش انتهایی روده و متصل به ركتوم است. سيگموييدوسكوپ دوربين كوچكي همراه با چراغ به كلفتي انگشت و مشابه كولونوسكوپ است و خيلي كوتاه تر. سيگموييدوسكوپي خيلي راحت تر از كولونوسكوپي است و اگر خونريزي به بخش پاييني روده و ركتوم مربوط باشد بجاي كولونوسكوپي استفاده ميشود.
3- كولونوسكوپی مجازی (كولونوگرافی CT)
كولونوسكوپی مجازی (كولونوگرافي CT) آزمايش جديدي است و ديد مناسبي از جداره دروني به پزشك ميدهد و نيازي نيست لوله كاملا به داخل روده وارد شود ، لوله كمي به درون رفته و روده توسط گاز باد ميشود. سپس از روده سيتي اسكن گرفته ميشود. اين كار راحت تر و قابل تحمل تر از كولونوسكوپي سنتي است. البته اين ابزار همه جا موجود نيست .
4- آزمايش خون پنهان در مدفوع (FOB)
در اين آزمايش مدفوع براي شناسايی مقدار كم خون كه بطور عادي قابل مشاهده نيست و از آن بی خبر هستيد تست میشود. این تست زمانی انجام میشود كه علائم ديگری دال بر مشكلات رودهای وجود داشته باشد. مثلا درد شكم دائمی، كم شدن وزن و غيره. درضمن میتواند قبل از شروع سرطان برای بررسی رودهها استفاده شود.
توجه: تست FOB فقط نشان ميدهد خونريزي در جايی از روده وجود دارد ولی محل دقیق آن تعيين نميشود. درصورت مثبت بودن جواب آزمايش بايد تستهای ديگری برای شناسايی منشا خونريزی مقعد انجام شود، مانند كولونوسكوپي.
درمان خونریزی مقعد
بعد از اینکه پزشک بررسی های لازم را انجام داد و علت خونریزی مقعد مشخص شد، بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد میدهد. حتی اگر علت چندان مهم نباشد باید منشا دقیق این عارضه مشخص شود.
برای افرادی که به بیماریهای شقاق(فیشر) و هموروئید مبتلا هستند، با توجه به شدت پیشرفت بیماری و طبق نظر دکتر متخصص، میتوان از درمانهای خانگی و دارویی یا درمان با لیزر و جراحی استفاده کرد.
درمان خانگی خونریزی مقعدی
با تو.جه به علت دقیق خونریزی، درمان آن متفاوت است. راههایی که معمولا برای کنترل و درمان خونریزی توصیه میشود:
- رعایت رژیم غذایی
- مصرف فیبر و مایعات کافی
- کاهش وزن
- تحرک و ورزش برای افزایش حرکات روده و جلوگیری از یبوست
- حمام سیتز
اگر بیش از چند روز است که خون در مقعد مشاهده میکنید، خصوصا اگر بالای 40 سال سن دارید حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است در افراد بالای 40 سال به بررسیهای بیشتری مثل کولونوسکوپی برای رفع احتمال سرطان روده نیاز باشد.
داروها و پماد
همانطور که اشاره کردیم بعد از تشخیص منشا خونریزی توسط پزشک، اگر این عارضه مربوط به قسمت انتهایی رکتوم و مقعد باشد، ممکن است دارو یا پمادهای موضعی برای شما تجویز شود:
- پماد آنتی هموروئید
- پماد نیتروگلیسیرین
- رکتول
سلام وقت بخیر الان دو سه سال هستش ک من هراز گاهی خارش مقعد دارم و هنگام دستشویی و بعد از مدفوع سوزش و دردهست و خون میاد لطفاً راهنمایی کنید چیکارکنم
ممنون
سلام دوست عزیز
مطلب خارش مقعد و سوزش مقعد را مطالعه نمایید کمک تان می کند.
سلام من مدت ۲۰ سال بیشتر است که گرفتار مشکل مقعدی هستم وقتی میرم دستشویی هنگام رفع حاجت مجبور می شوم که دستم با معقد تماس پیدا کند و مدفوع با خونریزی خارج شود البته این حالت گاهی خوب می شود و گاهی یبوست دارم و این حالت برایم پیش می آید و خون ریزی دارم احساس درد و خارش اصلا در مقعد ندارم ولی التهاب که در ظاهر مقعد اکثرا هست بدون خونریزی گفتم اگر کمک و رهنمایم کنید این مشکل حتی از بچگی و کوچکی برایم بود کمتر ولی الان که سنم نزدیک ۳۶ سالم هست زیاد شده… Read more »
سلام دوست عزیز
مشکل شما به دلیل یبوست است و باید یبوست را کنترل کنید. یبوست باعث می شود مدفوع بیشتر در روده بزرگ بماند و روده آب بیشتری جذب کند در نتیجه مدفوع سفت و خشک می شود و هنگام خروج یا دفع با درد و خونریزی همراه است. مطالعه این مطلب برای درمان یبوست کمک تان می کند: چگونه مدفوع سفت و خشک را دفع کنیم؟
سلام من تو هفته گذشته سه بار خونریزی مقعدی داشتم به رنگ روشن علتش چیه
سلام
خروج خون روشن از مقعد به دلیل وجود مشکل در بخشهای انتهایی رکتوم و راست روده هست
اگر یبوست داری برطرفش کنید و در صورت ادامه خونریزی حضوری مراجعه کنید
سلام وقتتون بخیر من ی آدم خیلی استرسی هستم رفتیم دستشویی و از مدفوع خون اومد همراه با مدفوع بود منظورم ترکیب شده بود خیلی حالم بده میترسم میشه بگید دلیلش رو؟درد ندارم بواسیر هم حس میکنم دارم نمی دونم دقیق اینو
سلام
دوست عزیز دلایل مختلفی میتونه داشته باشه که بعد از بررسی سایر علائمتون میشه تشخیص داد
جای نگرانی نیست در مرحله اول از یبوست پیشگیری کنید و اگر علائمتون ادامه داشت حضوری برای بررسی علت مراجعه کنید
تماس 02188870896
اعلام فقط وقتی ک میرم دستشویی و مدفوع میاد هس چیز دیگ نیس ممنون بابت پاسخگویی قلبم آروم تر شد 🫠🙏🏻
سلام دوبار خون تو مدفوع دیدم خطرناکه؟ درد ندارم
سلام
خونریزی مقعدی دلایل زیادی میتونه داشته باشه و اگر تکرار شد باید برای بررسی منبع خونریزی مراجعه کنید
تماس 02188870896
سلام وقتتون بخیر من ۳۳ سال دارم تازگی بعد مدفوع ی مقدار ازم خون میاد وقتی دستمال میذارم جلوی مقعدم ی مقدار دیده میشه بعد قطع میشه البته یبوست هم دارم هر ۲الی۳ روز شکمم کار میکنه بعضی موقع ها بخاطر یبوست شدید احساس درد در مقعد میکنم باید چیکار کنم
سلام
قدم اول بررسی علت یبوست و درمان اون هست
اگر با مصرف فیبر و مایعات رفع نشد باید به متخصص گوارش مراجعه کنید تا علت رو بررسی کنن
اگر با رفع یبوست خونریزی یا سایر علائم ادامه داشت احتمال ابتلا به هموروئید یا شقاق هست که بعد از معاینه حضوری امکان تشخیص هست
0188870896
سلام خسته نباشید من از معقدم خون میاد اما از مدفوع جدا ماهای که بیکارم بندرت خون میاد اما روزهای که کار میکنم بیشتر میشه دکترم رفتم تشخیص ندادن فقط مشاهده از مقعد کردن گفتن التهاب مقعد دارم پماد آنتی هموروید دادن یا همون رکتول و مترونیدازول همچین اسمی داشت دادن خوردم همیشه خارش مقعد دارم بیشتر خارش مقعد شبهاست روزها یا نیست یا خیلی کم خارش میگیره تو سی تی اسکن دکتر گفتن التهاب روده بزرگ دارم اما بخاطر ازمایش نمیدونم کوندرز کوپی از مقعد نرفتم ترسیدم دست کاری کنن از همینیم که هست بدتر شه
سلام
دوست عزیز باید کولونوسکوپی انجام بدین تا علت التهاب روده مشخص بشه معمولا برای بیماریهای التهابی روده دارو و رژیم غذایی تجویز میشه تا کنترل بشه اما بطور کامل ممکنه درمان نشه
من دوبار خون رو دستمال دیدم ولی کم بوده لازمه برم دکتر؟
هیچ علائم دیگه ای ندارید؟ اگه بازم تکرار شد مراجعه کنید
تماس 02188870896
سلام وقت ب خیر
من حدود یک سال پیش عمل فیستول کردم و حدود دو ماه پیش عمل فیشر از دو روز پیش تو نواحی عمل احساس تورم و درد خفیف داشتم که امروز با فشار دادن اون نواحی لخته های خون از مقعدم خارج شد میخواستم علت و تشخیص شما رو بدونم
سلام
دوست عزیز نیاز به معاینه هست علت خونریزی و درد میتونه عود مجدد بیماری باشه خصوصا اگه به مقعد فشار وارد شده باشه
سلام مادر من 57 سالشه و دوبار تاحالا خون تو مدفوعش دیده که تیره بوده این از چی میتونه باشه و آیا خطرناکه؟
سلام
معمولا بعد از 50 سالگی بهتره هر دوسال کولونوسکوپی انجام بشه برای بررسی پولیپ ومشکلات اینچنینی
اما خونریزی مقعد دلایل مختلفی میتونه داشته باشه که با معاینه میشه تشخیص داد